Szanowni Państwo, informujemy, że w Dzienniku Ustaw poz. 416 z dnia 26 lutego 2018 r., opublikowana została ustawa z dnia 26 stycznia 2018 r. o wykonywaniu niektórych czynności organu centralnego w sprawach rodzinnych z zakresu obrotu prawnego na podstawie prawa Unii Europejskiej i umów międzynarodowych. Ustawa wejdzie w życie 27 sierpnia 2018 r.

Ustawa wprowadza rozwiązania związane z wykonywaniem uprawnień i obowiązków polskiego organu centralnego oraz nowelizuje cztery ustawy:

1. ustawę z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 155, z 2017 r. poz. 2491 oraz z 2018 r. poz. 5, 138 i 398) - art. 518¹, art. 519¹, art. 569, art. 578, art. 579, art. 598², art. 598⁵, art. 598⁶, art. 598⁹, art. 598¹¹, art. 598^12a, art. 598¹⁴ i art. 1106;
2. ustawę z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2017 r. poz. 2067 i 2405 oraz z 2018 r. poz. 106 i 138) - art. 20 ;
3. ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697, 1292 i 2217 oraz z 2018 r. poz. 107) - art. 5, art. 35, art. 54, art. 62, art. 181 i art. 191;
4. ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz. U. poz. 1418 oraz z 2017 r. poz. 1139) - art. 3.

Ustawa określa zasady i tryb postępowania polskiego organu centralnego w sprawach objętych czterema aktami prawa międzynarodowego i wspólnotowego, wymienionymi w art. 1 tj.:

• Europejską Konwencją o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń dotyczących pieczy nad dzieckiem oraz o przywracaniu pieczy nad dzieckiem sporządzoną w Luksemburgu w dniu 20 maja 1980 r.;
• Konwencją dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę sporządzoną w Hadze w dniu 25 października 1980 r.;
• Konwencją o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci sporządzoną w Hadze w dniu 19 października 1996 r.;
• rozporządzeniem Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącym jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającym rozporządzenie nr 1347/2000,

i w tym celu:

1. porządkuje uprawnienia i obowiązki polskiego organu centralnego w sprawach objętych ww. aktami prawa, jednocześnie wskazując, że jest nim Minister Sprawiedliwości (art. 3 ust. 1),
2. wprowadza dokonywanie przez Ministra Sprawiedliwości oceny składanych za pośrednictwem organu centralnego wniosków objętych ww. aktami prawa, z punktu widzenia formalnego i wskazuje na sposób procedowania w takiej sytuacji (art. 5-8),
3. zakłada możliwość zwalniania przez Ministra Sprawiedliwości obywateli polskich kierujących wnioski za granicę z kosztów tłumaczenia tych wniosków oraz podejmowania decyzji o tłumaczeniu takich wniosków pochodzących zza granicy (art. 9, 10, 12);
4. określa obowiązki Ministra Sprawiedliwości wobec osoby wskazanej we wniosku sporządzonym na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. oraz wobec sądu opiekuńczego właściwego w sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej w przypadku złożenia takiego wniosku oraz zakończenia postępowania w tej sprawie (art. 13);
5. określa uprawnienia Ministra Sprawiedliwości w zakresie przekazywanych do sądu wniosków do uzyskiwania informacji o biegu sprawy (art. 16);
6. wskazuje na uproszczone formy przekazywania przez Ministra Sprawiedliwości informacji i wniosków celem zagwarantowania szybkości w rozpoznawaniu takich spraw (art. 14, 17),
7. upoważnia Ministra Sprawiedliwości do uzyskiwania informacji o miejscu pobytu dziecka także za pośrednictwem Policji oraz do wymiany informacji z polskimi konsulami w sprawach wynikających z aktów prawa, na gruncie których jest organem centralnym (art. 19, 26),
8. precyzuje czynności jakie powinny podejmować sądy i inne organy w powiązaniu z zadaniami polskiego organu centralnego w sprawach wymienionych w art. 1 aktów prawa oraz określa zasady współpracy między tymi podmiotami, w tym obowiązki sądu w zakresie zlecenia przeprowadzenia wywiadu przez kuratora zawodowego w przypadku wniosku sądu lub organu obcego państwa o sprawdzenie zdolności do pełnienia funkcji rodziny zastępczej osób wyrażających taką gotowość oraz wobec Policji w związku z przetwarzaniem informacji przez Policję (art. 20, 21 w szczególności ust. 1 pkt 3 i ust. 4, art. 22, 23 i 24).

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego (art. 27 ustawy) dotyczy:

1. powierzenia rozpoznawania spraw dot. bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. jednemu sądowi okręgowemu z obszaru danej apelacji jako sądowi I instancji, orzekającemu w składzie jednoosobowym w terminie 6 tygodni (art. 569¹§ 1-3) i nałożenia na ten sąd obowiązku zawiadamiania sądu opiekuńczego o wszczęciu postępowania w tej sprawie oraz o jego zakończeniu w kontekście konieczności zawieszenia postępowania w przedmiocie władzy rodzicielskiej lub opieki oraz jego podjęcia (§ 4);
2. przyznania Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie kompetencji sądu II instancji w sprawach dot. bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r., orzekającemu w terminie 6 tygodni (art. 518² § 1 i 2);
3. przyznania Prokuratorowi Generalnemu, Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz Rzecznikowi Praw Dziecka uprawnienia do wniesienia skargi kasacyjnej w sprawach bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. (art. 519¹ § 2¹ i § 2²);
4. wprowadzenia przymusu adwokacko-radcowskiego w postępowaniach o odebranie osoby podlegających władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. (co nie obejmuje m.in. samego wniosku), w celu zrównania statusu uczestników i profesjonalizacji tych postępowań, które to założenie powinno przyświecać właściwemu sądowi okręgowemu rozpoznającemu wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i w rezultacie czynić regułą ustanawianie tego pełnomocnika przy ewentualnym zastosowaniu art. 120 k.p.c. (art. 578²);
5. wdrożenia norm (art. 56 rozporządzenia nr 2201/2003 i art. 33 konwencji haskiej z 1996 r.) dopuszczających uzyskiwanie zgody udzielanej przez polski sąd opiekuńczy na umieszczenie w pieczy zastępczej dziecka w Polsce przez sąd lub organ innego państwa członkowskiego UE lub strony konwencji haskiej z 1996 r. wraz z określeniem trybu uzyskiwania danych o potencjalnej rodzinie zastępczej, w tym zakresu informacji pozyskiwanych przez kuratora, któremu sąd opiekuńczy będzie wyjątkowo mógł zlecić przeprowadzenie wywiadu w sprawach o ustanowienie pieczy zastępczej również w sprawach krajowych, przy pozostawienia obowiązku uzyskiwania opinii właściwych podmiotów (art. 579³ oraz art. 579⁴ § 1-7 w zw. z art. 35 a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej);
6. modyfikacji obowiązku sądu opiekuńczego zawieszenia postępowania w przedmiocie władzy rodzicielskiej lub opieki, w przypadku wszczęcia postępowania o odebranie osoby podlagającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonego na podstawie konwencji haskiej z 1980 r., przesądzającej o zawieszaniu postępowania merytorycznego jedynie wówczas gdy "sprawa konwencyjna" toczy się przed polskim sądem (art. 598² § 1);
7. odrębnego uregulowania zasad postępowania w sprawach dotyczących odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r.(określenie dwutygodniowego terminu do wydania dziecka - nakaz powrotu, obligatoryjne sporządzanie pisemnego uzasadnienia, wyłączenie stosowania art. 577, skuteczność i wykonalność tych orzeczeń po ich uprawomocnieniu) i odebrania w oparciu o rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej lub opiece wydane przez sąd opiekuńczy w sprawie krajowej (art. 598⁵ § 1 i § 2- 5);
8. modyfikacji sposobu przymusowego odebrania przez wyraźne wskazanie, że nie zawiadamia się zobowiązanego o planowanej czynności w celu zapobieżeniu ukryciu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (art. 598⁹);
9. umocowanie Policji do przeszukania pomieszczeń na podstawie postanowienia sądu, w celu ustalenia miejsca przebywania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej i tym samym umożliwienie kuratorowi efektywnego odebrania dziecka w przypadku jego ukrycia, co jest dopełnieniem przepisów regulujących procedurę przymusowego odebrania, wkomponowującym się w tę instytucję, nie jest zatem instytucją niezależną od czynności kuratora wykonywanych przez niego w ramach przymusowego odebrania, w oparciu o przepisy, które poprzedzają to nowe rozwiązanie, to zatem nadal jedynie kurator jest uprawniony do odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (art. 598^11a § 1 - 9);
10. uporządkowania brzmienia przepisów w konsekwencji nowelizacji (art. 598⁶, 598^12a i 598¹⁴);
11. wprowadzenia zasad dotyczących ustalania jurysdykcji w sprawach rozpoznawanych w trybie konwencji haskiej z 1996 r. i rozporządzenia Rady(WE) nr 2201/2003 i formy rozstrzygnięć (art. 1106⁵-1106⁷).

Nowelizacja ustawy o Policji (art. 28) dotyczy:

1. uprawnienia Policji do przetwarzania danych osób objętych postanowieniem o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, a także tych, wskazanych we wniosku jako osoby, które dokonały uprowadzenia lub zatrzymania dziecka lub tych, które dziecko ukrywają, co w konsekwencji wymaga aby sąd przekazywał Policji informacje o zmianie lub uchyleniu postanowień będących podstawą przetwarzania informacji (art. 20 ust. 2ad, 2ba, ust. 17 c oraz 17 d, w szczególności pkt 5);
2. delegacji dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych do wydania rozporządzenia określającego sposób przetwarzania tych informacji (art. 20 ust. 19).

Nowelizacja ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (art. 29) dotyczy:

1. wskazania dodatkowej kategorii osób, wobec których ustawa ta będzie miała zastosowanie, z określeniem zasad ich pobytu w pieczy zastępczej w Polsce (w tym na skutek wydania orzeczenia w tym przedmiocie przez sąd lub organ obcego państwa) i finansowania kosztów tego pobytu oraz sposobu sprowadzenia do Polski i finansowania kosztów tego sprowadzenia (art. 5, 181, 191);
2. uregulowania zasad procedowania przez sąd polski w sprawach o udzielenie zgody na umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej w Polsce przez sąd lub organ państwa obcego z punktu widzenia celów tej ustawy (art. 35a).

Nowelizacja ustawy o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (art. 30) dotyczy wprowadzenia zasady niezwłocznego sporządzania opinii w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych w trybie konwencji haskiej z 1980 r., czyli pierwszeństwa ich opracowywania w tych sprawach (art. 3a).

Ustawa w art. 31 przesądza, że jej przepisy obowiązują wraz z jej wejściem w życie, za wyjątkiem wszczętych i niezakończonych przed tym terminem spraw o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. Oznacza to jednocześnie, że sąd opiekuńczy, który jest właściwy do prowadzenia tych postępowań w aktualnym stanie prawnym, dokończy procedowanie jako nadal właściwy, lecz jednocześnie, z dniem 27 sierpnia 2018 r., będzie zobowiązany, jak również wykonujący orzeczenie kurator, stosować nowe przepisy, a zatem przykładowo art. 598^11a k.p.c. czy dotyczące informowania Policji o zmianie postanowienia.


   Pobierz plik:
Dziennik Ustaw poz. 416 z dnia 26 lutego 2018 r